2023 NİSAN BÜLTENİ
Her sene 6 kıtadan birer temsilciye verilen ve prestijinden ötürü "Yeşil Nobel" olarak bilinen Goldman Çevre Ödülü'nün sahipleri belli olmuştur.
Asya kıtasından ödülü almaya hak kazanan isim Türkiye'den oldu. İlk kez Türkiye'den bir isme layık görülen ödülü, deniz koruma alanları için mücadele eden Akdeniz Koruma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Kızılkaya almıştır.
Zafer Kızılkaya, "Bunun bir fırsat olarak kullanılıp Türkiye'nin deniz koruma alanlarında Avrupa lideri olmaması için hiçbir sebep yok. Bu başarının daha katlanarak gitmemesi için hiçbir sebep yok, aslında ödülün bizim için en büyük anlamı bu. Bunun bir fırsat olarak kullanılıp Türkiye'nin deniz koruma alanlarında Avrupa lideri olmaması için hiçbir sebep yok, zaten çok iyi gidiyoruz, küçük şeyler yapmamız gerekiyor. Koruculardan, saha yöneticilerinden, akademisyenlerden oluşan toplamda 30 kişilik ekibimiz var. Gökova Körfezi'nde 2 ayrı noktada üssümüz var. Kum köpek balıklarını, Akdeniz foklarını özellikle izliyoruz. Onun dışında Bozburun ve Hisarönü körfezlerinde izleme çalışmalarımız başladı, koruculuk sistemimiz de başlamak üzere. Orada geçen sene büyük bir su altı temizliği yaptık, eski balık çiftliklerinden kalma yaklaşık 15 ton ağ çıkardık. Fethiye Göcek'te üçüncü senemiz, hem koruculuk sistemi ile koruyoruz, hem de balık sayımı ve diğer ekosistem parametrelerine bakıyoruz. Kaş Kekova'yı şimdilik sadece izliyoruz, önümüzdeki yıllarda oraya da koruma sistemi ve ofis kurma planlarımız var." İfadelerini kullanmıştır.
İsveççe plastik detoksu veya plastik diyeti anlamına gelen “Plastbanta” da bunlardan sadece biri. Plastbanta; insan ve çevre sağlığı için plastik kullanımını azaltmak anlamına geliyor.
6 maddede plastbanta nasıl yapılır?
1- Alışveriş yaparken plastik poşet satın almak yerine file çanta veya bez çanta tercih et. Her yıl dünya çapında yaklaşık 500 milyar plastik poşet kullanılmaktadır. Dakikada bir milyondan fazla plastik poşet kullanılıyor.
2- Plastik şişe su satın almak yerine mataranı yanında taşı. Dünya çapında dakikada bir milyondan daha fazla plastik şişe su satılıyor.
3- Plastik saklama kapları yerine cam ve metal saklama kapları tercih et.
4- İçeceğinle gelen plastik pipet yerine metal veya cam pipet iste veya yanında taşı. Sadece ABD’de günde 500 milyon tek kullanımlık plastik pipet kullanılıyor.
5- Plastik diş fırçası yerine bambu diş fırçası tercih et. Diş fırçalarının üç veya dört ayda bir değiştirilmesini gerektiğini ve dünya nüfusunun 7,8 milyar olduğunu düşününce yılda ortalama 23 milyar diş fırçası plastik atık olma ihtimali taşıyor.
6- Poşet çay yerine demleme çay tercih et. Her bir poşet çay ile beraber yaklaşık 13 bin mikroplastik parçacığı suya geçiyor.
Brezilya kıyılarının 1.000 km açıklarında yer alan bir ada olan Trindade, bakir kumsalları ve eşsiz biyoçeşitliliği ile az sayıda ziyaretçisini büyülemeyi başarmaktadır.
Ancak yine de dikkat edilmesi gereken bir şey var. Turistlerin oraya gitmesine izin verilmiyor. Adadaki insan varlığı, Brezilya Donanması’na ait bir karakol ile tek seferde yalnızca altı araştırmacının girebildiği bir araştırma merkezi ile sınırlıdır. Ancak Güney Atlantik'te sadece 10 kilometrekarelik bir alana sahip bu uzak, izole karakol bile plastik kirliliğinden kaçamamaktadır. Brezilyalı genç bir bilim insanı, çöplerin Trindade'de doğal tortularla karışarak mavimsi "plastik kayalar" oluşturduğunu keşfetmiştir.
Yeni tip ‘plastik kayalar’
Brezilyalı bilim insanı ve ekibi keşfettikleri “yapay” kaya türüne plastiston adını vermişlerdir.
Jeologlar, daha önce plastiklerin oluşturduğu iki farklı kaya türüne daha rastlamışlardır. Bunlardan biri ilk olarak 2014 yılında Hawaii'de gözlemlenen plastigomerattı. Bu tür, erimiş plastikle bir arada tutulan kaya parçaları, tortular, kum ve kabukların bir karışımından oluşmaktadır.
Diğeri ise piroplastik olarak biliniyor ve ilk olarak 2019'da İngiltere’nin Cornwall şehrindeki Whitsand Körfezi'nde gözlemlenmiştir. Bunlar yandıktan ve erozyona uğrayan ve kaya görünümü kazanan plastik parçalarıdır.
Fernanda, plastistonların ise “neredeyse tamamen plastikten oluşan ve birkaç birleşmemiş tortu içeren kompakt, homojen kayalar" olduğunu söylemektedir. Üç tür “plastik kayanın” da ekibi tarafından Trindade'de bulunduğunu da sözlerine eklemiştir.
Brezilyalı jeolog, ekibi tarafından yapılan kaya analizinde, plastiğin balık ağlarındaki kalıntıların deniz akıntılarıyla adaya geldiği sonucuna ulaştıklarını söylüyor. Ancak alışılageldik çöp izleri de bulmuştur.
Fernanda, Trindade'de insan kaynaklı jeolojik etkilerin sıkı koruma altındaki yerlere bile nasıl ulaştığını gördüklerini söylemiştir.
Dijital Dönüşüm ve Yeşil Dönüşüm Destek programları kapsamındaki yatırımlar devlet tarafından öncelikli olarak desteklenecek. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Buna göre, teknolojik ürün ve çözümlerin işletme süreçlerine entegre edilerek maliyet azaltımı, verimlilik ve kalite artışı, çalışan ve müşteri memnuniyeti gibi sonuçlar elde etmeyi amaçlayan Dijital Dönüşüm Destek Programı ile döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan Yeşil Dönüşüm Destek Programı kapsamındaki yatırımlar öncelikli olarak desteklenecektir.
Parça üretimine yönelik yatırımlar da öncelikli yatırımlara eklendi
TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ya da "Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun" kapsamında AR-GE merkezlerinde yürütülen proje sonucunda geliştirildiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca görevlendirilen izleyici raporu veya varsa ilgili değerlendirme ve denetim komisyonu kararı ile belgelenen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar da öncelikli yatırım konuları arasına eklendi.
Yeni bir araştırma, Büyük Pasifik’in ortasındaki tepeleşen plastik ve çöp yığınlarının etrafında kıyıda yaşayan deniz canlısı türlerinin gelişmeye başladığını ortaya koymuştur.
Büyük Pasifik’teki çöp yığınları üzerine araştırma yapan bilim insanları, bunların yüzde 70’ten fazlasında kıyıda yaşayan deniz canlılarının oluştuğunu keşfetmiştir. Araştırmacılar, Kasım 2018-Ocak 2019'da balık ağları, halatlar ve şişeleri de içeren çöp yığınlarından topladıkları 105 parça üzerinde inceleme yapmıştır. Bu çöp yığınlarının yaklaşık 3’te 2’sinin birlikte yaşayan kıyı ve açık denizlerde yaşayan canlı türlerinin bu atıkları yuva yaptığı gözlemlenmiştir. Araştırmacılar tarafından yapılan ortak açıklamada, açık denizlerde yaşayan söz konusu türlerin keşfinin yeni bir şey olmadığı, fakat atıklar çoğaldıkça sıklığı ve çeşitliliğinin de arttığı bunun ise yeni olduğu belirtilmiştir.
"Plastik yığınlarının kıyıda yaşayan deniz canlısı türleri için oldukça uyumlu"
Açıklamada, “Sonuçlarımız bize okyanus çevresinin ve yüzen plastik yığınlarının kıyıda yaşayan deniz canlısı türleri için oldukça uyumlu olduğunu gösteriyor. Bir yaşam hikayesine sahip olan söz konusu deniz canlıları, açık okyanusta hayatta kalabilir, yeniden üreyebilir, karmaşık nüfus ve topluluk yapılarına sahip olabilir.” ifadesi kullanıldı.
Plastisferin (plastik eko sistem) artık kıyıda yaşayan deniz canlılarının popülasyonlarını açık okyanusa doğru genişletmesi ve pelajik (deniz toplulukları) topluluğun kalıcı bir parçası haline gelmesi için olağanüstü yeni fırsatlar sağlayabileceği vurgulanan açıklamada, ayrıca bu ortamdaki okyanus topluluklarını ve ekosistem süreçlerini temelden değiştirerek türlerin dağılması ve biyocoğrafyadaki kaymalar için geniş mekansal ölçekte potansiyel sonuçlarla değiştirebileceğinin altı çizildi.
Yakın zamanda yapılan bir başka çalışmada, acil bir müdahale politikası uygulanmaması halinde 2040'a kadar okyanuslardaki plastik atık oranının 2,6 kat artacağı belirtilmiştir.
