Birincil ayak izi, evsel enerji tüketimi ve ulaşım (söz gelimi araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının, ikincil ayak izi ise kullandığımız ürünlerin tüm yaşamın döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
Temel tanımı, birim karbondioksit (CO2) cinsinden ölçülen, sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür. Sera Gazı Nedir sorusunu da yanıtlamamız gerekir. Teknik olmayan tanımı, Dünya’nın üzerinde bir katman oluşturan, yer yüzünden seken ışınların atmosferin dışına çıkmasını engelleyen gazlara verilen isim. Atmosferin dışına çıkmasını engellemesine “Sera Etkisi” deniyor. Bu nedenle de gazların genel edına Sera Gazları denmiştir. Sera gazları, Karbondioksit (CO2), Nitröz Oksit (N2O), Metan (CH4) , Hidroflorür karbonlar (HFCs), Perfloro karbonlar (PFCs), Sülfürhekza florid (SF6) şeklindedir.
Karbon Ayak İzi Hesaplaması Nasıl Yapılır?
İşletmenizde tüm faaliyetleriniz sonucunda oluşan, yukarıda belirttiğimiz sera gazlarının miktarı yıllık olarak tespit edilir. Tüm faaliyetlerimiz tanımı önemli, yani sadece üretim faaliyetleri değil, personelin ulaşım hizmetlerinden tutun da, yemekhanede yapılan faaliyetlere, yöneticilerin seyahatlerinden, konakladıkları otele, işletmeyi ısıtmak ve soğutmak için kullanılan enerjiden, makineleri ısıtmak ve soğutmak için kullanılan enerjiye kadar.
Karbon Ayak İzi ( t CO2) = N2O + CH4 + HFCs +PFCs + SF6 = Toplam CO2 miktarı
Kısaca tanımlamak gerekirse, varsa faaliyetleriniz sonucu ortaya çıkan sera gazları, öncelikle bunları tespit edip, miktarlarını belirlememiz gerekiyor. Miktarlarını belirledikten sonra birim çevirme araçlarından faydalanıp, hepsinin ağırlığını CO2 cinsine çevirmemiz gerekiyor.
Peki sera gazı dışındaki tüketimleri nasıl belirleyeceğiz. Örneğin tüketilen elektrik miktarları, yakılan yakıtlar, kullanılan doğalgazlar. Bu sorunun cevabı aşağıdaki formülde
Karbon Ayak İzi ( t CO2) = Tüketim Verisi x Emisyon Faktörü
Örnekle pekiştirelim;
Karbon Ayak İzi ( t CO2) = 1 m3 Doğalgaz. x Emisyon Faktörü = 2,18 kg CO2
Karbon Ayak İzi ( t CO2) = 1 ton Kömür x Emisyon Faktörü = 2.930,00 kg CO2
Karbon Ayak İzi ( t CO2) = 200 kwH Elektrik x Emisyon Faktörü = 172,00 kg CO2
Toplam Karbon Ayak İzi ( t CO2) =2,18 kg + 2930 kg + 172 kg= 3,104 Ton CO2
Sera Gazlarından ve Tüketimlerden elde ettiğimiz t CO2 miktarlarını topladığımızda yıllık toplam KARBON AYAK İZİ miktarımızı hesaplamış oluyoruz.
Bu verilerin bir işletme için hesaplanması düşünüldüğünde oldukça karmaşık veriler, hesaplamalar, katsayılar devreye girmekte. Bu konuda çeşitli eğitimler ve danışmanlık veren kuruluşlardan biriyiz.
